Si gaj c po ksi k Mariusza Urbanka Genialni Lwowska szko a matematyczna wybra em wersj audio Nie by a to zbyt przemy lana decyzja raczej wyb r czysto intuicyjny ale okaza o si e trafny Inna sprawa e si gn i po wersj dla oka ale dlaczego o tym p niej. Co bardzo rzadkie w polskiej praktyce wydawniczej tytu dok adnie wyra a o czym dzie o traktuje Genialni wi c o ludziach nie o matematyce Lwowska szko a matematyczna wi c o ludziach kt rzy j stworzyli. Lwowska szko a matematyczna by a ewenementem na skal wiatow i miem twierdzi na skal wszech czas w Owszem mo na wskaza miejsca jak na przyk ad Uniwersytet Harvarda Uniwersytet w Princeton czy MIT kt re przez d u szy czas intensywniej i w wi kszej ilo ci dziedzin pchaj wiatowy w zek post pu ale zasady dzia ania uczonych we Lwowie praktyczny brak nak ad w na ich dzia alno znacznie wykraczaj c poza to do czego zobowi zywa y ich posady oraz skromna liczba uczonych nie przystaj ca do wielo ci nowatorstwa i wagi problem w problemat w jak w wczas m wiono kt rymi si zajmowali nie ma odpowiednika w dziejach Na t moj ocen wp ywa r wnie fakt i Lwowska szko a matematyczna powsta a z niczego niemal w mgnieniu oka gdy z regu y inne o rodki o podobnej randze wymagaj czasu oraz olbrzymich nak ad w finansowych i na powstanie i na funkcjonowanie Nie bez znaczenia jest te ca kiem odmienna ni gdzie indziej na przyk ad w Warszawskiej szkole matematycznej atmosfera i stosunek do uczelnianego formalizmu. Nie zaryzykuj stwierdzenia e ka dy s ysza takie nazwiska jak Stefan Banach Hugo Steinhaus czy Stanis aw Ulam cz onkowie Lwowskiej szko y matematycznej bo tak si jako dziwnie utar o e wykszta cony polski humanista nie poczuwa si do znajomo ci matematyki ani jej historii nawet je li rodacy zapisali si w niej na skal wiatow i ponadczasow gdy jednocze nie od ka dego umys u cis ego wymaga si by zna nie tylko nazwiska ale i tw rczo rodzimych humanist w takich jak Mickiewicz czy S owacki kt rym daleko do wiatowej czo wki Dla por wnania Banach jest prawdopodobnie drugim po Euklidesie nazwiskiem najcz ciej pojawiaj cym si w wiatowych tekstach popularnych i naukowych zwi zanych z matematyk za aden z naszych humanist w pewnie nawet nie zbli y si do takiej pozycji Tym bardziej wi c warto sobie te postacie i ich dorobek przybli y. Ksi ka nie jest typow biografi ani te zapisem historii Lwowskiej szko y matematycznej w takiej postaci jak mog aby mie historia bardziej sformalizowanej instytucji Urbanek ka dy z licznych kr tkich rozdzia w zadedykowa w tytule kt remu z matematyk w dzia aj cych we Lwowie Niekt re nazwiska b d ce tytu ami rozdzia w powtarzaj si cz ciej inne rzadziej i w ka dej takiej cz ci inni opowiadaj o tytu owym uczonym lub te on sam opowiada jak histori Taka konstrukcja ksi ki pi knie wsp gra z nieformalnym charakterem Lwowskiej szko y matematycznej kt rej najwi ksze osi gni cia powsta y a przynajmniej mia y sw j pocz tek nie w salach szacownych gmach w uniwersyteckich a przy kawiarnianych stolikach w oparach papieros w kawy i alkoholu niekoniecznie w tej kolejno ci. Chwa a autorowi za to e podaj c nazwy dziedzin problem w i twierdze nie wspomina o ich matematycznej istocie co pozwala przez ca y tekst przebrn bez b lu nawet kompletnemu matematycznemu analfabecie Pozwala jednak os ucha si humanistom z tematem i by mo e zainteresowa matematyk Jednocze nie Mariusz Urbanek w cudowny spos b stworzy ksi k kt ra nie zawieraj c adnej kompletnie wiedzy matematycznej jest pere k r wnie dla matematyk w i innych umys w cis ych przybli aj c im to co w opracowaniach dotycz cych historii matematyki jest pomijane czyli spo eczne i jednostkowe spojrzenie na Geniuszy jako na ludzi Zwyk ych ludzi kt rzy musieli z czego y i boryka si z r nymi problemami musieli y w konkretnym otoczeniu spo ecznym i w konkretnych okoliczno ciach historii. Lektura tego dzie a jest cenna r wnie dla mi o nik w historii w og lno ci Niestety nie stoi ona w szeregu produkowanych u nas masowo gloryfikowanych i reklamowanych ksi ek czy film w historycznych wed ug kt rych my i nasz kraj by przed wojn oaz tolerancji i powszechnego dobrobytu a w jej czasie przyk adem moralnej si y Mimowolnemu bo wychodz cemu nie od autora a z przytaczanych wspomnie i fakt w obrazowi bli ej do Spowiedzi Calka ni do tego co si w Polsce dzi preferuje Narastaj cy w czasie mi dzywojnia antysemityzm getta awkowe parytety narodowo ciowe polskie i ukrai skie boj wki Dzie bez yda ka si zastanowi nad realiami tamtego okresu i budz nieweso e refleksje nie tylko na temat odleg ych wydarze. Mariuszowi Urbankowi uda o si stworzy barwn opowie o nietuzinkowych postaciach i o niezwyk ych czasach histori od kt rej trudno si oderwa Nie mniej ciekawie prezentuj si dzieje wojenne i powojenne jej bohater w Narracja cz ca fragmenty wspomnie poszczeg lnych postaci jest tak p ynna i wci gaj ca jak najlepsza powie Tak wci gaj ca i refleksje przychodz dopiero p niej. Niezwykle wzbogacaj ksi k osobowo ci jej bohater w Interesuj ce yciorysy nieszablonowych postaci same z siebie dostarczaj wielu mo liwo ci przyci gni cia ciekawo ci czytelnika Tym razem autor mia dodatkowe atuty kt re umiej tnie wykorzysta czerpi c na przyk ad mia o z bogactwa dorobku Hugo Steinhausa kt ry znalaz czas by zapisa si nie tylko w historii matematyki ale i w polskim dorobku humanistycznym. Genialni Lwowska szko a matematyczna cho atwa i lekka w odbiorze jest zarazem dzie em g bokim wielop aszczyznowym i dzi ki braku najmniejszej nawet tendencyjno ci autora przeciwstawiaj cym si wypaczeniom obrazu naszej narodowej historii do kt rych przyk adaj r ce po kolei wszystkie si y polityczne nieodmiennie dufne w swoj wyj tkowo i nieomylno Ksi ka zmusza do rozmy la i daje impuls do rozwa a nad najr niejszymi nieraz biegunowo odleg ymi od siebie problemami. Por wnanie USA i innych kraj w w czasie mi dzywojnia i p niejszych okres w Mechanizmy kt re powodowa y takie a nie inne zachowanie ludzi w czasie wojny Wp yw formalizmu i wolno ci na rozw j nauki Znaczenie matematyki dla nauk stosowanych I wiele wiele innych. Jedn z przyczyn dla kt rych ksi ka wywo uje u odbiorcy niezwykle pozytywne antydepresyjne uczucia jest fakt i przybli a nam grup ludzi kt rzy osi gn li szczyty tylko i wy cznie dzi ki zaanga owaniu ale zaanga owaniu nie w dzisiejszym rozumieniu Prawdziwe zaanga owanie bowiem to nie wy cig szczur w i za lepienie d enie do osobistego sukcesu i kolekcjonowanie tytu w a ciekawo fascynacja i otwarto umys u Poczucie spe nienia nie w znajdowaniu ostatecznych odpowiedzi a w stawianiu pyta wymagaj cych odpowiedzi kt re by mo e znajdzie nawet kto inny Poczucie kole e stwa uczciwo honor A si ezka w oku kr ciNie wiem jak Maciej Kowalik sprawdzi by si w roli lektora przy klasycznej powie ci ale w tym przypadku charakterystyczny tembr jego g osu oraz interpretacja bez silenia si na aktorstwo okaza y si strza em w dziesi tk Serdecznie i gor co polecam a sam mi dzy innymi ze wzgl du na wspomnianego Steinhausa zaczynam ju czyta i wersj z literkami by delektowa si jego b yskotliwymi my lami kt re w wersji audio zbyt szybko ulatuj r d o 9788324403813 Pi kna 9788324403813 Mathematics mediates between spirit and matter The inscription on Hugo Steinhaus gravestone My own translation of the Polish sentence Mi dzy duchem a materi po redniczy matematyka Mariusz Urbanek s Genialni 2014 in my lame translation the English equivalent would be The Geniuses chronicles life stories achievements and careers of a group of extraordinary and world famous Polish mathematicians who were jointly known as the Lw w School of Mathematics and who offered momentous contribution to various branches of mathematics As far as I know the book has not been yet translated into English in fact four years ago I resolved to attempt the task but quickly decided that a person who can write in English well would do a better job. I have a strong personal connection with one of the remarkable mathematicians whose life and work are depicted in the book Hugo Steinhaus was the PhD advisor of Jan Oderfeld who was my PhD advisor Thus in the sense of mathematical genealogy I am a grandson of Steinhaus What s Steinhaus in addition to greatly contributing to such branches of mathematics as functional analysis geometry and logic was one of the founders of probability theory which is my favorite branch of mathematics and which I often teach at my university. The narration begins on July 17 1935 as the members of the Lw w School gather for their regular mathematical discussions in the traditional meeting place Scottish Cafe in Lw w Following the author s lead I will focus here only on three members of this illustrious group Steinhaus Stefan Banach and Stanis aw Ulam Banach the founder of functional analysis in its modern shape is generally considered one of the world s most important and influential 20th century mathematicians Wikipedia John von Neumann an American mathematical genius traveled to Lw w several times in the 1930 trying to get Banach to move to the US Mr Urbanek quotes a facetious statement that Steinhaus greatest contribution to mathematics was discovering Banach Seriously though Steinhaus was Banach s informal PhD advisor. S because of his contributions to the development of nuclear weapons He began his American career in the famous Institute for Advanced Studies in Princeton Later came his participation in the Manhattan Project in Los Alamos development of the atomic bomb where he was one of the two leading mathematicians Still later Ulam was the second of command after Edward Teller in the team that developed the hydrogen bomb In fact many scientists consider his contributions significant than Teller s as he solved the ignition problem Ulam is also considered the father of the so called Monte Carlo methods in mathematics which is my most favorite field in math and in which I often dabble. The author s style is very readable perhaps even too gossipy and unfocused in several places Numerous anecdotes about the mathematicians enliven the book However the reader should be aware that a substantial portion of the book is very serious and tragic After Germany attacked Poland from the west on September 1 1939 thus starting World War II the Soviets invaded the eastern part of Poland the part that included Lw w Persecution began with frequent arrests and deportations Then the Germans attacked the Soviet Union in June 1941 and the mathematicians suffered the same horrors as all other Polish people planned or random executions 25 Polish professors were executed in Lw w on July 4th 1941 deportations to labor or concentration camps or if they were lucky escape from their home and emigration After the horrors of German occupation came the terror almost equally severe imposed by the Soviet controlled Polish Communist government Banach and Steinhaus had to wait until the mid to late 1950s for some semblance of normality return to life in Poland. An interesting and readable book but perhaps one that will be of interest mostly for people connected with mathematics in some way Three and a quarter stars 9788324403813 Historia zdecydowanie ciekawa ale opisana tak sobie 9788324403813 Niby wszystko OK lepiej si to czyta o ni Tuwima Wyl knionego blu nierc z kt rym si um czy am i ba am e Genialni b d w tpliw powt rk z rozrywki jest lepiej ale my l e maj c TAKICH bohater w z TAKIMI yciorysami spokojnie mo na by o napisa co z wi kszym polotem 9788324403813 Stefan Banach Hugo Steinhaus Stanis aw Ulam Stanis aw Mazur Antoni omnicki i wielu innych uczonych tworzy o w latach mi dzywojennych tzw lwowsk szko matematyczn Wsp pracuj c ze sob b d rywalizuj c przeciwstawiaj c matematykom z Warszawy i Krakowa dokonali wielu odkry zdobyli s aw zaszczyty i zrobili mi dzynarodowe kariery wyk adowc w a Ulam zosta wsp tw rc pierwszej bomby atomowej Ich burzliwe losy osi gni cia kariery naukowe i pozanaukowe dramatyczne dzieje ko cz ce si w wielu przypadkach mierci od kul hitlerowskich okupant w opisuje Urbanek na tle zmieniaj cego si ycia politycznego i kulturalnego Polski w czasie dwudziestolecia mi dzywojennego w trakcie i po II wojnie wiatowej Genialni Lwowska szko a matematyczna4. 5Genialni Lwowska Szko a Matematyczna Mariusza Urbanka to niezwyk a ksi ka opowiadaj ca losy jednych z najwybitniejszych matematyk w yj cych w dwudziestoleciu mi dzywojennym Pozycja ta skupia si g wnie na losach czterech postaci Stefana Banacha Hugo Steinhausa Stanis awa Ulama i Stanis awa Mazura Stefan Banach by pionierem analizy funkcjonalnej jego nazwisko nosz liczne twierdzenia czy konstrukty matematyczne np przestrzenie Banacha Zosta profesorem na Uniwersytecie chocia nie uko czy studi w W czasie pracy umys owej nie przeszkadza mu ha as i zdecydowanie wola w tym celu przesiadywa w kawiarni ni w katedrze uniwersyteckiej Hugo Steinhaus by nie tylko matematykiem ale tak e j zykowym puryst Nie pi w przeciwie stwie do jego koleg w z bran y oraz nie rozstawa si z krawatem To w a nie on za atwi Stefanowi Banachowi posad na Uniwersytecie Lwowskim Stanis aw Ulam pracowa przy Projekcie Manhattan kt ry zaowocowa stworzeniem bomby atomowej P niej pracowa r wnie przy konstruowaniu bomby wodorowej Nie by przeciwnikiem energii j drowej i jak mo emy przeczyta w tej ksi ce Nie uwa a e obliczenia dotycz ce zjawisk fizycznych mog by niemoralne Co innego ich wykorzystanie kt re mo e ju budzi w tpliwo ci Stanis aw Mazur by nie tylko matematykiem ale r wnie politykiem zwolennikiem komunizmu Podobnie jak Stefan Banach nie uko czy studi w magisterskich ale nie przeszkodzi o mu to przed zdobyciem doktoratu a p niej habilitacji i profesury Te wybitne jednostki stworzy y tzw Lwowsk Szko Matematyczn rodowisko genialnych matematyk w kt rzy rozwi zywali skomplikowane zagadki liczbowe przy stoliku w ulubionej Kawiarni Szkockiej Bez nich wiele wsp czesnych wynalazk w takich jak np atomowy nap d rakiet kosmicznych nigdy by nie powsta y Gdy s yszymy o wybitnych polskich naukowcach najcz ciej padaj takie nazwiska jak Kopernik czy Curie Sk odowska Jednak e warto aby obok nich wymienia te nazwiska takie jak Banach Steinhaus Ulam i Mazur 9788324403813 3. 5 gwiazdkiMimo e matematyk nieszczeg lnie si interesuj ha ha i w zasadzie kompletnie nic nie wiedzia am o bohaterach Genialnych to ksi ka ca kiem przypad a mi do gustu Czasem si oczywi cie nudzi am przede wszystkim tak gdzie w rodku ale lektura zazwyczaj sz a mi do szybko a chwilami nawet bardzo g o no si przy niej mia am Autor ma lekkie pi ro i potrafi zaciekawi nawet tak pozornie niezainteresowan tematem czytelniczk jak ja a to chyba spory plus. Je li mia abym wytkn jak znacz c wad Genialnych to chyba to e w zasadzie niewiele dowiedzia am si o pracy naszych wybitnych matematyk w Pewnie mo e ma o bym poj a ze skomplikowanych teorii matematycznych ale c poradz e chcia am Urbanek du o miejsca po wi ca jedynie osi gni ciom Ulama kt ry pracowa w Ameryce nad bombami to naprawd przera aj ce e ludzie odpowiedzialni za Hiroshim i Nagasaki szczerze wierzyli e robi co wa nego i dobrego ale gdyby kto mnie zapyta dlaczego Banach by a tak wybitny to wyda abym z siebie wymowne i g o ne eeeeee Szkoda 9788324403813 Czyta si jednym tchem P ynne przej cia mi dzy postaciami g adko opowiedziane historie przedstawienie postaci z ca ym ich stopniem skomplikowania widzianym z zewn trz jednocze nie napawaj ca dum z osi gni Przez chwil poczu em si jakbym zn w by cz ci akademickiej braci Ksi ka nie zag bia si zbytnio w rozterki moralne nie ukazuje trudno ci w podj ciu nieraz arcytrudnych moralnie i spo ecznie decyzji ani te nie ukazuje wn trza bohater w Skupia si raczej na opowiedzeniu ich historii z o onej ze skrawk w wywiad w notatek pami tnik w zszyte bardzo adnym wr cz niezauwa alnym ciegiem wietna lekka pozycja 9788324403813 ha sko czy am dla mnie ciekawe ale nie wygra o z Lalk Prusa Autor u ywa j zyka kt ry jest barwny ale nie ci ki nie m czy dla mnie najistotniejszy by fragment o ruchach antysemickich na uczelniach getta awkowe itd ciekawa a zw aszcza dla kogo kogo interesuje historia historia nauki inaczej mo e nie przetrwa tych kilkuset stron 9788324403813 Przeczytane od deski do deski w trzy godziny Wsi k am Ksi ka jest genialna jak samo ycie matematyk w szko y lwowskiej Niesamowita opowie O g si w nagrod za rozwi zanie problematu matematycznego bombie atomowej o tym jak pewien yd agnostyk pisa za PRL w rubryce pochodzenie arystokracja i bur uazja. O Ksi dze Szkockiej nie maj cej ze Szkocj nic wsp lnego o karmieniu wszy A co najlepsze o zostaniu doktorem po 2 latach studi w 9788324403813 
Autor wielu poczytnych biografii m. in genera a Boles awa Wieniawy D ugoszowskiego Wieniawa Szwole er na Pegazie 1991 Leopolda Tyrmanda Z y Tyrmand 1992 Stefana Kisielewskiego Kisiel 1997 W adys awa Broniewskiego Broniewski Mi o w dka polityka 2011 i Juliana Tuwima Tuwim Wyl kniony blu nierca 2013 Stefana Banacha Hugo Steinhausa Stanis awa Ulama Stanis awa Mazura Antoniego omnickiego Genialni Lwowska szko a matematyczna 2014 oraz wyboru felieton w publikowanych w miesi czniku Odra Przecieki niekontrolowane 2001. Jest tak e autorem bajek Mostek czarownic Ba nie wroc awskie 1996 i Ba nie dolno l skie 2005 satyrycznej historii Wroc awia Zr b sobie Wroc aw 1997 z ilustracjami Tomasza Brody oraz subiektywnego przewodnika Dolny l sk Siedem stron wiata Jest dziennikarzem Odry i kierownikiem Gabi netu wiad k w Historii w Zak adzie Narodowym im Ossoli skich gdzie sprawuje piecz m: Of the three mathematicians Stanis aw Ulam is probably most famous in the U, in nad archiwum Jana Nowaka Jeziora skiego i W adys awa Bartoszewskiego fot Martyna Urbanek.